Іле өзенінің атырауы көлдеріндегі ихтиофаунаның түрлік құрамы (Балқаш бассейні)
Ключевые слова:
Балқаш бассейні, ихтиофауна, түрлік құрамы, су қоймалар, биоалуантүрлілік, абориген түрлер, шабақ, жергілікті суқоймаларАннотация
Түрлік құрамын, экологиялық ерекшеліктерін және кәсіптік әлеуетін бағалау үшін Алматы облысы Балқаш ауданындағы Алижан, Ардақ және Арқар су қоймаларының ихтиофаунасына зерттеу жүргізілді. Талдау үшін біз стандартты балық аулау деректерін пайдаландық, әртүрлі ұяшықтары бар торларды, сондай-ақ қоршаған ортаның судың көрсеткіштерін (тереңдігі, тұздылығы, оттегі мөлшері) пайдаландық. Мақалада Алижан, Ардақ және Арқар су қоймаларының ихтиофаунасына жалпы сипаттамасы, сонымен қатар барлық үш су қоймасының ихтиофаунасын зерттеу нәтижелері берілген. Балықтың 13 түрі анықталды, олар 10 тұқымдастың өкілі болып табылады, оның ішінде кәсіптік түрлері (сазан, жыланбас балық, жайын, тыран, ақмарқа, мөңке) және Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген сирек кездесетін Балқаш алабұғасы. Шеннон (2,76–2,87) және Симпсон (0,81–0,83) индекстері биологиялық әртүрліліктің жоғары деңгейін көрсетеді. Кәсіптік түрлер жақсы морфобиологиялық көрсеткіштерді көрсетеді (қоңдылық коэффициенті 2,00–3,21), ал шабақтар концентрациясы 0,063 дана/м³ жетеді. Қорытындылай келе, тұрақты су ресурстарын басқарудың, сирек кездесетін түрлерді сақтаудың және тұрақты биоалуантүрлілік пен балық шаруашылығының өнімділігін қамтамасыз ету үшін бейімделген экожүйені басқарудың маңыздылығын көрсетеді.
References
1. Mitrofanov, V. P. (1986). Formirovanie sovremennoj ihtiofauny Kazahstana i ihtiogeograficheskoe rajonirovanie. Ryby Kazahstana, 1, 20. [in Russian]
2. Mamilov, N. Sh. (2011). Raznoobrazie ihtiofauny malyh vodoemov Balhashskogo bassejna. Vestnik KazGU. Seriya biologicheskaya, (3), 78. [in Russian]
3. Imentai, A., Thevs, N., Schmidt, S., Nurtazin, S., & Salmurzauli, R. (2015). Vegetation, fauna, and biodiversity of the Ile Delta and southern Lake Balkhash—A review. Journal of great lakes research, 41(3), 688-696. https://doi.org/10.1016/j.jglr.2015.04.002
4. Ramsar Convention, 2012. The Annotated Ramsar List: Kazakhstan. Available online. http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-pubs-notes-anno-kazakhstan/main/ramsar/1-30-168%5E16554_4000_0__.
5. Fischer, J., Paukert, C., & Daniels, M. (2012). Fish community response to habitat alteration: Impacts of sand dredging in the Kansas River. Transactions of the American Fisheries Society, 141(6), 1532-1544. https://doi.org/10.1080/00028487.2012.703156
6. Kalogianni, E., Vourka, A., Karaouzas, I., Vardakas, L., Laschou, S., & Skoulikidis, N. T. (2017). Combined effects of water stress and pollution on macroinvertebrate and fish assemblages in a Mediterranean intermittent river. Science of the Total Environment, 603, 639-650. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2017.06.078
7. Geist, J., & Hawkins, S. J. (2016). Habitat recovery and restoration in aquatic ecosystems: current progress and future challenges. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems, 26(5), 942-962. https://doi.org/10.1002/aqc.2702
8. da Silva, J. R. M. C., Bergami, E., Gomes, V., & Corsi, I. (2023). Occurrence and distribution of legacy and emerging pollutants including plastic debris in Antarctica: Sources, distribution and impact on marine biodiversity. Marine Pollution Bulletin, 186, 114353. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2022.114353
9. Abdelhady, A. A., Samy-Kamal, M., Abdel-Raheem, K. H., Ahmed, M. S., & Khalil, M. M. (2023). Historical changes in fish landings indicate a significant shift in fish catch composition and biodiversity loss in the Nile-Delta lakes. Marine Pollution Bulletin, 194, 115368. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2023.115368
10. Koehler, B., Erlandsson, M., Karlsson, M., & Bergström, L. (2021). Species richness and functional attributes of fish assemblages across a large-scale salinity gradient in shallow coastal areas. Biogeosciences Discussions, 2021, 1-31. https://doi.org/10.5194/bg-19-2295-2022
11. de Oliveira-Silva, J. T., Olavo, G., & Lopes, P. R. D. (2024). Documenting the ichthyofauna and the current conservation status of one of the largest Brazilian bays. Regional Studies in Marine Science, 77, 103646. https://doi.org/10.1016/j.rsma.2024.103646
12. Pravdin, I. F. (2013). Rukovodstvo po izucheniyu ryb. Ripol Klassik. [in Russian]
13. Bajimbet, Ә.A., & Temirhan, S.R. (1999). Kazahsko-russkij opredelitel' ryboobraznyh i ryb Kazahstana. Almaty: Қazaқ universiteti. [in Russian]
14. Koblickaya, A. F. (1981). Opredelitel' molodi presnovodnyh ryb. Legkaya i pishchevaya promyshlennost. [in Russian]
15. Veselov, E. A. (1977). Opredelitel' presnovodnyh ryb fauny SSSR. Moskva: Prosveshchenie.Eschmeyer. [in Russian]
16. W. N. (Ed.). (2012). Catalog of fishes. California Academy of Sciences. Retrieved August 18, 2012, from http://research.calacademy.org/research/ichthyology/catalog/fishcatmain.aspFroese R., D. Pauly. Editors. 2016. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, version 06/2016.
17. Lakin, G. F. (1990). Biometriya. Moskva: Vysshaya shkola. [in Russian]
18. Press, W. H., Flannery, B. P., Teukolsky, S. A., & Vetterling, W. T. (1986). Numerical recipes. Cambridge, New York: Cambridge University Press.
19. Shitikov, V. K., & Rozenberg, G. S. (2005). Otsenka bioryznoobraziya: popytka formall'nogo obobshcheniya. V Kolichestvennye metody eko logii i gidrobiologii (s. 91–129). Tolyatti, SamNTS RAN. [in Russian]
20. Maiskiy, V. N. (1938). Raspredelenie molodi rib v Azovskom more i ego znachenie dlya regulirovaniya rybolovstva, ucheta urozhaia molodi i prognozov rybnoi produktsii. Trudy AzCherNIRO, 11, 183–212. [in Russian]
21. GOST R 54316-2020. (2020). Vody mineralky prirodnye pit'evye. Obshchie tekhnicheskie usloviya. Vved. 01.09.2020. Moskva: Standartinform.
22. Nikolskiy, G. V. (1963). Ekologiya rib. Moskva: Vysshaya shkola. [in Russian]
23. Petr, T. (1992). Lake Balkhash, Kazakhstan. International Journal of Salt Lake Research, 1, 21–46.
24. Pazylbekov, M. Zh., & dr. (2018). Ikhtiofouna ozera Derevyannoe (Balkashskiy basseyn). Vestnik KazNU. Seriya ekologicheskaya, 57(4), 81–89. [in Russian]
25. Tagaev, D. O. (2023). Otsenka sovremennogo sostoyaniya populyatsii serebryanogo karasya v ozere Balkhash. Mezhotraslevye issledovaniya. Bezbar'ernaya sreda, 7. [in Russian]
26. Zharkenov, D. K., & Dukravets, G. M. (2016). Sostoyanie populyatsii zmeegolova Channa argus (Cantor, 1842) – chuzherodnogo vida rib v basseine reki Ili. Biologiya i meditsina seriyasy, 143. [in Russian]
27. Dukravets, G. M. (1992). Semeystvo Channidae (=Ophiocephalidae) – zmeegolovye. V Riby Kazakhstana (T. 5, s. 286–316). Alma-Ata: Gylm. [in Russian]
28. Magauina, A. M. (2021). Sovremennoe sostoyanie biologicheskikh pokazateley sazana (Cyprinus carpio) v ozere Balkhash. V XVI Mezhdunarodnaya nauchnaya konferentsiya studentov i molodykh uchenykh «ҒYLYM JÁNE BILIM - 2021» (s. 732–736). [in Russian]
29. Chernyshyov, A. A. (2010). Ikhtiofouna Kurskoy oblasti: izuchennost', problemy okhrany i ratsional'nogo ispol'zovaniya. Uchenye zapiski. Elektronnyy nauchnyy zhurnal Kurskogo gosudarstvennogo universiteta, 1(13), 15–36. [in Russian]
30. Kozhabaeva, E. B., Amirkebova, F. T., & Abilov, B. I. (2019). Sostav ikhtiofouny malykh vodoemov Almatinskoy oblasti (Balkashskiy basseyn). Vestnik nauki Kazakhskogo agrotekhnicheskogo universiteta im. S. Seyfullina (mezhdistsiplinarnyy), 3(102), 38–46. [in Russian]
Downloads
Опубликован
How to Cite
Выпуск
Раздел
License
Copyright (c) 2025 Berik Pangereyev, Zharkyn Bakkozha, Sagadat Utegen, Argynbek Minat
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
